گرجیان ایران در تاریخ

گرجیان ایران قومی سخت کوش و سازنده (از تبار الله وردیخان گرجی که سازنده سی وسه پل اصفهان می باشد)

گرجیان ایران در تاریخ

گرجیان ایران قومی سخت کوش و سازنده (از تبار الله وردیخان گرجی که سازنده سی وسه پل اصفهان می باشد)

تلاش و از خود گذشتگی گرجیها برای بقای زبان مادری


14 آوریل بزرگداشت مقام «زبان مادری» در گرجستان

کمیته مرکزی حزب کمونیست گرجستان به عهده جناب آقای ادوارد شواردنادزه بود)، اقشار مختلف جامعه و نسل جوان غیور گرجستان نه فقط از شان و حیثیت زبان مادری خود دفاع کردند، بلکه همبستگی خود را در راه مبارزه جهت آرمانهای جدی ملی ارایه کردند. بین قانون اساسی های جمهوری های اتحاد شوروی آن زمان فقط در قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان زبان گرجی به عنوان زبان رسمی و دولتی قید شده بود. در شرایط سیاسی و اجتماعی امپراتوری شوروی آن عصر که حکومت رسمی متوجه بهم آمیختگی اقوام گوناگون در یک مجموعه سیاسی و فرهنگی واحد بود، تلاش برای اعلام زبان مادری به عنوان زبان دولتی برابر با دلاوری بیکران و از خود گذشتگی بود.

پس از الحاق گرجستان به امپراتوری روسیه در اوایل قرن نوزدهم مسیحی، سرنوشت این کشور دگرگون شد و در کتاب تاریخ دیرینه آن ورق تازه ای گشایش یافت، ولی وظیفه خطیر ملت گرجی «درگرگون شدن» و همزمان «همان ماندن» را رقم می زد.

به دنبال مطرح شدن مساله آزادی روستاییان و رعایا از مناسبات نیمه فئودالی با ملاکین و لغو اصول سرواژ در سراسر امپراتوری روسیه در اوایل دهه ششم قرن 19 مسیحی و استقرار تدریجی شرایط جدید اقتصادی و اجتماعی در گرجستان، نمایندگان نسل جوان و روشنفکران وطن پرست پیرو نظریات و عقاید آزادی خواهی و انقلابی وارد صحنه می شدند. با توجه به اصل «سازش همراه با مقاومت» آنها بخوبی درک می کردند که در شرایط موجود یگانه وسیله و راه جهت حفظ هویت ملی، ارتقای رشد آگاهی و فرهنگ سیاسی جامعه و در نهایت تدقیق و تکمیل روشهای مبازره همانا ترویج زبان گرجی، تعمیم باسوادی در قشرهای گسترده، سعی و تلاش برای بهره گیری از آبشخور سنن دیرینه ملی همزمان با فراگرفتن دستاوردهای فرهنگ روسی و اروپایی می باشد، البته باید در نظر داشت که در آن عصر که فشار عمال تزاری به زبان و فرهنگ اقلیتهای ملی برای کارآمد شناختن زبان روسی جدا اعمال می شد، صحنه برای تطور فرهنگ ملی بسیار محدود و فعالیت در این راستا همواره با مشکلات زیادی همراه بود.

رهبر نهضت آزادی خواه و تعیین کننده خط مشی حیات فرهنگی و اجتماعی گرجستان در نیمه دوم قرن 19 ایلیا چاچاوادزه (Ilia Chavchvadze 1907-1837) شاعر و نویسنده برجسته و اندیشه پرداز مشهور گرجی بود که نگرش خاص او نسبت به تکلیف جامعه گرجستان و مخصوصا قشر روشنفکر در سه رکن اساسی و عمده «زبان، وطن، ایمان» مشخص شده بود.   


یکی از اهداف مبرم و بسیار مهم نیروهای پیشرو و سالم گرجی، تلاش برای ریشه کن کردن بیسوادی و تدوین کتب درسی به زبان گرجی و احداث دبستانها در دهات و شهرستانهای گرجستان بود. بزرگمردی که در این راستا خدمت کلانی به ملت گرجستان کرده است همانا همفکر و همرزم وفادار ایلیا چاوچاوادزه، یاکوب گوگباشویلی1 است. هنگام توصیف و ارزیابی فعالیت گوگباشویلی چندین عامل عمده و تعیین کننده را باید در نظر داشت:او محکمترین پیوند به ملت خود را در طفولیت در محیط ملی زادگاهش در ده واریانی، حوالی شهر تاریخی گوری بدست آورد. گوگباشویلی در فعالیت فرهنگی خود متکی به سنن دیرینه ادبیات و وقایع نگاری گرجی بود که از قرن 5 مسیحی کتبا مستند است؛ او به نحو گسترده ای از منابع فولکلورهای غنی و سرشار گرجی استفاده می کرد و بالاخره با تئوریهای آموزشی پیشرو و دستاوردهای دانشمندان روسی و اروپایی در مسایل آموزش و پرورش کاملا آشنا بود.


ستاد فعالیت آموزشی و فرهنگی در آن زمان »انجمن گسترش و تعمیم سواد بین گرجیان» بود که در نتیجه تلاشهای ممتد خدمتگزاران وفادار فرهنگ گرجی ایلیا چاوچاوادزه، آکاکی تسرتلی (Akaki Tsereteli)، دیمیتری قیپیانی (Dimitri Ghipiani)، یاگوب گوگباشویلی و دیگران در سال 1879 تاسیس شد.


بر اساس پیشنهادات و پیش نویسهای گوگباشویلی، «انجمن» بتدریج فعالیت خود را گسترش می داد. بنا به برنامه ارایه شده انجمن تصمیم گرفت از سال 1880 هر ساله چندین مدرسه ابتدایی گرجی احداث کند؛ اولین مدرسه گرجی در سال 1880 در تفلیس افتتاح شد. «انجمن» از بدو فعالیت خود دست به تدوین کتب درسی به زبان گرجی در تمام مواد درسی زد. در این امر گوگباشویلی دارای تجربه لازم بود: او اولین کتاب درسی را تحت عنوان «الفبای گرجی» در سال 1865 به چاپ رساند. پس از 10 سال مطالعه و بررسی، گوگباشویلی کتاب «زبان مادری» را برای دانش آموزان دبستان تدوین کرد. این کتاب دهها بار تجدید چاپ شد و تا امروز برای تدوین کتب درسی سال اول و دوم دبستانهای گرجی از آن استفاده می شود. طبق پیشنهاد گوگباشویلی، «انجمن» با تشریک مساعی معلمان دهات و شهرستانها از سال 1881 شروع به جمع آوری و نشر آثار فولکلوری و ادبیات عامه گرجی کرد. در چارچوب فعالیت «انجمن» گوگباشویلی در سال 1888 مبتکر جمع آوری نسخ خطی و تاسیس کتابخانه های عمومی در تفلیس و شهرستانها شد.


مولف اولین کتاب درسی بچه های گرجی، بنیانگذار ادبیات کودکان، رجل برجسته و خادم وفادار فرهنگ گرجی صادقانه زیست و در تمام شوون فعالیت پربار خود حب وطن و خدمت به فرهنگ گرجی شعار زندگی او بود. یاکوب گوگباشویلی در سال 1912 درگذشت. طبق وصیت نامه اش کتابخانه ارزشمند و اموال غیر منقول او به «انجمن» واگذار و نقدینه موجود بین انجمنهای خیریه گرجی، ارمنی و مسلمانان تفلیس تقسیم شد.


امروز در گرجستان بیش از 3 هزار و 600 مدرسه متوسطه و 25 مدرسه عالی مشغول فعالیت هستند. دهی نیست که در آن کتابخانه یا قرائت خانه دایر نشده باشد، ولی شهروندان گرجستان همیشه به یاد دارند که اولین آجر را در کاخ عظیم باشکوه آموزش و پرورش و فرهنگ گرجستان خادم وفادار ملت گرجی و شخص متواضع یاکوب گوگباشویلی گذاشته است. مجموعه آثار این شخص شریف در سالهای 1965-1952 در 10 جلد به چاپ رسید. در سال 1976 صدمین سالگرد انتشار «زبان مادری» گوگبا شویلی به نحو شایسته ای برگزار شد. در گرجستان بسیاری از موسسات آموزشی و فرهنگی به نام وی یاد می شوند: دبیرستان ده واریانی، هنرستان تربیت معلمان در شهر گوری، هنرستان تربیت معلمان در تفلیس، دانشگاه شهر تلاوی، کتابخانه وزارتخانه آموزش و پرورش گرجستان در شهر تفلیس و انستیتوی تحقیقاتی پداگوژی در تفلیس.

در طی تاریخ پر از نشیب و فراز سالهای اخیر گرجستان، یاکوب گوگباشویلی همواره در خدمت ملت خود بود.


منبع: روزنامه آفرینش


پروفسور جمشید گیوناشویلی، سفیر سابق گرجستان

1 یاکوب گوگباشویلی (Yakob Gogebashvili) در سال 1840 در خانواده کشیش تنگدستی در ده واریانی (Variani) در ناحیه گوری (Gori) گرجستان شرقی تولد یافت. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه شهر گوری آغاز کرد و از سال 1855 در مدرسه مذهبی تفلیس و از سال 1861 در آکادمی مذهبی (ادتدوکس) کی یف ادامه تحصیل داد، ضمنا در دانشگاه کی یف در کلاسهای رشته علوم طبیعی در محضر استادان معروف حاضر می شد. به سبب سستی سلامتی ( به اضافه تنگدستی) گوگباشویلی نتوانست تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان برساند و ناچار در سال 1863 به گرجستان مراجعت کرد.

از سال 1864 به تدریس در دبیرستانهای تفلیس اشتغال داشت و حتی به مقام بازرسی در سیستم آموزش و پرورش رسید، ولی به جهت فعالیت در گروههای آزادی خواهان گرجی او را در سال 1874 به عنوان عنصر غیر قابل اعتماد از سیستم اخراج کردند. وی در سال 1912 درگذشت.  

 لینک مطلب http://www.iras.ir/Default_view.asp?@=3398

نظرات 3 + ارسال نظر
طهماسب چهارشنبه 10 تیر‌ماه سال 1388 ساعت 03:41 ب.ظ

موفق باشی و پیروز

جواد دوشنبه 23 شهریور‌ماه سال 1388 ساعت 09:56 ب.ظ http://www.eshgh-koh.blogfa.com

خسته نباشید

سپاس دوست عزیز از لطف شما متشکرم

صادق لاچینانی دوشنبه 17 اسفند‌ماه سال 1388 ساعت 09:03 ق.ظ http://www.fereydoonshahr.blogfa.com

გამარჯება
წინასწინ ბილოცავ ახალ წელს

zalian madloba mesa gilisav axli zelsa

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد